مهندسی آینده: تصویری از آموزش مهندسی در سال 2035

مقدمه

چهار دانشگاه برتر فناوری هلند(دلفت، آیندهوون، توئنته و واگنینگن)برای واکاوری آینده آموزش مهندسی دور هم جمع شدندو گزارشی مشترک تهیه کرده‌اند. آن‌ها با توجه به تغییرات سریع دنیای مهندسی امروز از دسترسی بی‌سابقه به اطلاعات گرفته تا همکاری‌های چابک و تحول‌های پیاپی در حوزه‌هایی مثل انرژی و حمل‌ونقل می‌خواستند بفهمند مهندسان آینده باید چه مهارت‌ها و نگرش‌هایی داشته باشند. این گزارش با نگاهی عمیق‌تر به پیامدهای اجتماعی و اخلاقی کار مهندسی، تلاش می‌کند پاسخی روشن به این پرسش بدهد: چطور باید آموزش مهندسی را متحول کنیم تا نسل آینده آماده رویارویی با جهانی پیچیده، پویا و دائماً در حال تغییر باشد؟

علم فناوری: پلی میان خلاقیت انسانی و نوآوری مهندسی

علمِ فناوری شاخه‌ای از علم است که به ساخت‌ها و سیستم‌های ساخته شده توسط انسان می‌پردازد و با مهندسی، طراحی و فناوری کاربردی پیوند دارد. این علم اشیاء را براساس کارکرد و عملکردشان بررسی می‌کند، روی طراحی مهندسی و حل مسائل عملی تمرکز دارد و ارزش آنها را با معیارهای کاربردی و هدفمند می‌سنجد. همین ویژگی‌ها باعث می‌شوند علوم فناوری نه شاخه‌ای از علوم طبیعی باشند و نه صرفاً کاربرد آن‌ها، بلکه حوزه‌ای مستقل با دامنه وسیع برای پرورش مهندسان و توسعه فناوری‌های نوآورانه تا سال 2035 و فراتر از آن است.

ده نیروی محرکه مهندس آینده 2035

1. حل چالش‌های برجسته اجتماعی : مهندسان در مواجهه با مسائل مهم جامعه انگیزه و هدف پیدا می‌کنند.
2. فرهنگ و آموزش مهندسی به عنوان «گذر» : آموزش و فرهنگ شایسته‌سالاری، مسیر رشد مهندسان است.
3. علم تنها منبع حقیقت نیست : ترکیبی از تجربه، داده و تفسیر انسانی برای کشف حقیقت اهمیت پیدا می کنند.
4. جابجایی استعدادهای مهندسی به هاب‌های شهری نوظهور :مهندسان به دنبال فرصت‌های جدید در شهرهای نوآور حرکت می‌کنند.
5. معناسازی ستون رشد دیجیتال و آنالوگ : توانایی ایجاد معنا و ارزش در کار و فناوری محور توسعه است.
6. تکنولوژی ترس از تغییرات فناورانه را کاهش می‌دهد :فناوری باعث پذیرش راحت‌تر تغییرات می‌شود.
7. کنجکاوی نسبت به پدیده‌ها و انسان‌ها: مهندس آینده به کاوش در اشیاء و تعامل با انسان‌ها علاقه‌مند است.
8. ذهنیت کارآفرینانه مادام‌العمر : مهندسان همیشه نگرش خلاقانه و کارآفرینانه خواهند داشت.
9. همکاری باز، میان‌رشته‌ای و با سیستم‌های پیچیده :تعاملات تیمی گسترده و با ابزارهای پیشرفته انجام می‌شود.
10. یادگیری یعنی همراهی با نوآوری‌ها و روندهای آینده : یادگیری مستمر برای به‌روز بودن با تحولات ضروری است.

ابعاد اصلی در آموزش مهندسی آینده

سه بُعد اصلی، نقش‌های مختلف مهندسی آینده بر اساس ۱۰ نیروی محرک استخراج شده و نشان می‌دهد که چگونه مهندسان در جامعه‌ی آینده می‌توانند در نقش‌های گوناگون عمل کنند و چگونه آموزش مهندسی در دانشگاه‌ها می‌تواند برای این نقش‌ها آماده‌سازی شود.

سه بُعد رفتار مهندسان آینده عبارت‌اند از:

منبع درگیری یا انگیزش(Source of Engagement ):بیانگر این است که انگیزه‌ی اصلی مهندس از کجا سرچشمه می‌گیرد سه بُعد رفتار مهندسان آینده عبارت‌اند از::فرد، از اجتماع، یا از سیستم.

اعتماد در همکاری(Trust in Collaboration ):سطح اعتماد به همکاری جمعی یا سیستمی در انجام پروژه‌ها — از همکاری‌های باز و اجتماعی تا اعتماد ساختاریافته در نهادها.

چرخه‌های توسعه(Development Cycles ):سرعت و شیوه‌ی کار — از رویکردهای سریع و تجربی تا فرآیندهای کند و عمیقِ یادگیری و توسعه.

منبع درگیری و انگیزشی مهندسان

دو قطب اصلی این بُعد عبارتند از درگیر شدن بصورت پدیده محور و چالش محور

درگیری پدیده‌محور(Phenomenon-driven engagement )فرد از خودِ فناوری و پدیده‌های تکنولوژیک الهام می‌گیرد.شیفته‌ی درک، ساخت و بهبود مصنوعات پیچیده است (مثل شهرها، سیستم‌های مالی، هوش مصنوعی و غیره).انگیزه‌ی او کنجکاوی، مهارت‌افزایی و فهم عمق پدیده‌ها است.می‌خواهد چیزها را بهتر، دقیق‌تر و زیباتر بسازد. درگیری چالش‌محور(Challenge-driven engagement)فرد انگیزه‌اش را از چالش‌های بزرگ اجتماعی و جهانی می‌گیرد.می‌خواهد با مهندسی به حل بحران‌هایی مانند تغییرات اقلیمی، مهاجرت، امنیت زیرساخت‌ها یا حکمرانی خوب کمک کند.انگیزه‌ی او تأثیر اجتماعی، اخلاقی و انسانی فناوری است

اعتماد در همکاری

دو قطب اصلی این بُعد:

اعتماد سیستمی یا نقش‌محور(System-based trust )اعتماد بر پایه‌ی نقش‌ها، استانداردها، گواهی‌ها و سیستم‌های رسمی است.تعامل‌ها غیرشخصی (depersonalized )هستند.افراد بر اساس قواعد و صلاحیت‌های تعیین‌شده توسط نهادها، داده‌ها و فناوری‌ها با یکدیگر همکاری می‌کنند.این نوع اعتماد برای پروژه‌های بزرگ، پیچیده و سازمان‌یافته (مثل مهندسی زیرساخت یا صنایع داده‌محور) ضروری است.با وجود فناوری، این نوع اعتماد کارآمدتر شده، اما در عین حال تحت فشار قرار گرفته زیرا اعتماد به نهادها کاهش یافته و مردم بیشتر به شهود یا الگوریتم‌ها متکی شده‌اند.

اعتماد بین‌فردی یا انسانی(Interpersonal trust )اعتماد بر پایه‌ی ارتباطات انسانی، شهود، شناخت متقابل و تعامل مستقیم شکل می‌گیرد.در موقعیت‌هایی اهمیت دارد که سیستم‌های رسمی هنوز شکل نگرفته‌اند — جایی که افراد با هم نوآوری، ریسک‌پذیری و کارآفرینی می‌کنند.این نوع اعتماد آهسته شکل می‌گیرد اما عمیق است.در محیط‌های نوآور (مثل استارتاپ‌ها، فضاهای اشتراکی و شتاب‌دهنده‌ها) نقش کلیدی دارد. اعتماد نهادی و ساختاری که کارآمد ولی غیرشخصی استتا اعتماد انسانی و شهودی(که کندتر ولی عمیق‌تر و خلاق‌تر است.در آینده، مهندسان باید بتوانند هر دو نوع اعتماد را ترکیب کنند —هم در سیستم‌های جهانی و داده‌محور مشارکت کنند،و هم در شبکه‌های انسانی و خلاقیت‌محور، برای ایجاد نوآوری و معنا.

چرخه های توسعه

دو قطب اصلی این بُعد:

چرخه‌های سریع: مربوط به دنیای نوآوری سریع، استارتاپی، مد و ترندها است.مهندسانی که در این فضا فعالیت می‌کنند، باید چابک، فرصت‌جو، و اهل ریسک باشند.آنها همواره به دنبال next big thing هستند — فناوری یا ایده‌ای که تازه و داغ است.یادگیری در این فضا پیوسته، شخصی‌سازی‌شده و کوتاه‌مدت است.این نوع رفتار نیازمند ذهنیت کارآفرینانه و تطبیق‌پذیری بالا است.

چرخه‌های آهسته: این چرخه‌ها با پیشرفت‌های بلندمدت و سیستماتیک در ارتباط‌اند؛مثل توسعه‌ی فناوری‌های زیرساختی، سیاست‌گذاری فناورانه، یا تغییرات فرهنگی و قانونی.نیازمند صبر، تعهد و ثبات در مسیر تحقیق و توسعهR&D هستند.مهندسانی که در این چرخه فعالیت می‌کنند، بیشتر با نهادها، حکومت‌ها و چارچوب‌های قانونی و اجتماعی سروکار دارند.در این فضا، تغییرات به کندی رخ می‌دهد اما تأثیر آن پایدار و ساختاری است.

هشت نقش مهندسی آینده

در دنیای مهندسی آینده، نقش‌ها از حالت سنتی و تک‌بعدی خارج شده و به سمت تأثیرگذاری اجتماعی چندوجهی در حرکت هستند. در این چشم انداز، مهندسان به عنوان بازیگرانی اثرگذار در عرصه‌های مختلف ایفای نقش می‌کنند که از کارآفرینی جسورانه و مشارکت جمعی تا فعال‌گرایی فناورانه و نهادینه‌سازی تغییر را در بر می‌گیرد. در ادامه به معرفی هشت نقش مهندسی آینده می پردازیم.

Origineering – مهندسی خلق فرصت‌های نو

مهندسان در این نقش با شناسایی فرصت‌های اجتماعی کوتاه‌مدت، به ایجاد ارزش و تأثیر می‌پردازند و با دیگران همکاری می‌کنند تا کارهای «خوب» انجام دهند. این نقش شامل ریسک‌پذیری بالا و آزمایش‌های خوش‌بینانه در محیط‌های آشناست؛ فرد آغاز می‌کند، نتیجه می‌گیرد و به سراغ فرصت بعدی می‌رود.

چالش ها:

خودمختاری و تصمیم‌گیری مستقل

کسب منابع، تأثیر و سود مادی

فردیت و احساس یکتایی

رفتارها و مهارت‌ها:

ابتکار و خودراهبری

شجاعت و تاب‌آوری

درک اقتصادی و حس کسب‌وکار

توانایی به‌کارگیری نظریه در عمل

هوش بازار و توانایی واگذاری وظایف

Swarmineering – مهندسی همکاری جمعی

ماهیت نقش:
شرکت در پروژه‌ها یا اهداف جمعی با سهم کوچک اما مؤثر؛ مشارکت گسترده با ورود کم‌هزینه؛ همواره هوشیار نسبت به چالش‌های اجتماعی و مدنی و ارائه مهارت و زمان خود برای کمک. رفتار می‌تواند از استفاده از سیستم‌های مشارکتی تا ایجاد خود سیستم متغیر باشد.

•چالش ها / دغدغه‌ها:

تعلق و ایجاد حس جامعه

موفقیت به عنوان یک گروه و کسب مهارت

تأمین منابع، ارائه پشتیبانی و اعتباردهی به دیگران

•رفتارها / مهارت‌ها:

هوشیاری و دقت

مهارت مدیریت زمان و پروژه

توانایی اولویت‌بندی

توانایی حرکت بین دید کلی و جزئیات دقیق

Engagineering –  مهندسی کنشگری فناورانه

ماهیت نقش:
ترویج و حمایت از راهکارهای الهام‌بخش برای حل چالش‌های اجتماعی با استفاده از فناوری. شروع یا مشارکت در جنبش‌های تغییر فرهنگی، قانونی یا حکومتی. استفاده از درک تاریخی، سیاسی و اجتماعی برای تأثیرگذاری و اقدام همدلانه نسبت به افراد .

چالش ها / دغدغه‌ها:

عدالت؛ ترویج برابری و اجتناب از اقدامات ناعادلانه

قدرت عمومی و تأثیرگذاری اجتماعی

ارزیابی مثبت از خود و مقایسه مطلوب با دیگران

رفتارها / مهارت‌ها:

جمع‌آوری کمک مالی و لابی‌گری

نظرسنجی و نمونه‌گیری از نگرش‌ها

خودرهبری و ابتکار شخصی

مهارت‌های رسانه‌های اجتماعی

شبکه‌سازی و ارتباطات

ایفای نقش‌های عمومی و سیاسی

درک متقابل فرهنگی و اجتماعی

Ingraineering –  مهندسی نفوذ تدریجی

ماهیت نقش:
پرداختن به چالش‌ها به‌صورت بسیار ساخت‌یافته و رسمی، پیشبرد جامعه از طریق تلاش طولانی‌مدت و اختصاصی. آگاهی از سهم کوچک و ضروری خود و درک عملکرد سیستم که امکان مشارکت را فراهم می‌کند؛ اعتماد به سیستم و تبدیل شدن به بخشی جدایی‌ناپذیر از آن؛ آماده‌سازی آهسته سیستم برای پذیرش تغییر از درون.

•چالش‌ها / دغدغه‌ها:

مدیریت؛ حفظ نظم و سازمان‌دهی

ایمنی؛ جلوگیری از موقعیت‌های خطرناک

اتحاد؛ حس معنوی ارتباط و پیوستگی

•رفتارها / مهارت‌ها:

مسئولیت‌پذیری

آگاهی زمینه‌ای و محیطی

اعتماد به نهادها و سیستم‌ها

رفتار با ملاحظه و بی‌طرفی

پشتکار و مداومت بالا

Tinkeneering – مهندسی یادگیری تجربی

ماهیت نقش:
آزمایش مستقل و خودگردان، شناسایی و دنبال کردن «جدیدترین پیشرفت‌ها» در حوزه‌های مورد علاقه و به‌روز ماندن از طریق ارتباط با افراد هم‌فکر. یافتن راه‌هایی برای به‌کارگیری آخرین بینش‌ها، اکتشافات یا فناوری‌ها در محیط واقعی و یادگیری از طریق نمونه‌سازی و آزمون و خطا. فرایند یادگیری اغلب بازیگوشانه و تجربی است.

دغدغه‌ها:

کنجکاوی؛ پاسخ به حس کنجکاوی و جلوگیری از ناآگاهی

فردیت؛ احساس منحصربه‌فرد بودن

هیجان؛ جلوگیری از کسالت و یکنواختی

رفتارها / مهارت‌ها:

آگاهی از روندها و نوآوری‌ها

انعطاف‌پذیری و تطبیق‌پذیری

خودراهبری و استقلال عمل

مهارت‌های فناورانه و دیجیتال

نبوغ عملی و خلاقیت

نمونه‌سازی و پروتوتایپ‌سازی

Perfectioneering – مهندسی بهینه‌سازی دقیق

ماهیت نقش:
اصلاح و بهینه‌سازی مداوم و لحظه‌ای محصولات، فرآیندها یا رویه‌ها برای عملکرد بهتر یا تطبیق با نیازهای ذینفعان. جمع‌آوری داده‌ها، پذیرش آنچه مؤثر است و تکرار آن. بهبود تدریجی با اثر تجمعی بالقوه بزرگ و تقویت استانداردها و رویه‌های موجود. نقش پاسخگو، هوشیار و واکنش‌گرا است.

دغدغه‌ها:

مدیریت؛ حفظ نظم، سازماندهی و بهره‌وری و جلوگیری از ناکارآمدی

تسلط؛ رسیدن به استاندارد بالای بهبود

ایمنی؛ اجتناب از شرایط تهدیدکننده

رفتارها / مهارت‌ها:

بهره‌وری و مدیریت زمان

تفکر نقادانه

مدل‌سازی داده‌ها

کار با احتمالات و آمار

Imagineering – مهندسی خلاقیت و آینده پردازی

ماهیت نقش:
کاوش بی‌باکانه در امکانات و خطرات فناوری، بودن در خط مقدم تکامل فناوری، شناسایی تضادها و الهام‌بخشی به ذینفعان برای بهره‌برداری بیشتر از فناوری. توجه به چالش‌های ساختاری یا اخلاقی و آغاز بحث، پیش‌بینی و شکل‌دهی آینده فناوری، همراه با آزادی هنری و پروژه‌های بلندپروازانه .

دغدغه‌ها:

خلاقیت فکری؛ مشارکت در فعالیت‌های نوآورانه و ایده‌های بدیع، اجتناب از تفکر تکراری و ذهنی

تعالی و فراتر رفتن؛ جلوگیری از احساس محدودیت در چارچوب تجربه معمولی

فردیت؛ اجتناب از تطابق کامل با دیگران

رفتارها / مهارت‌ها:

درک و تعامل بین‌فرهنگی و اجتماعی

کنجکاوی و تخیل

توانایی کار با ابهام و عدم قطعیت

استدلال اخلاقی

خوداندیشی و بازتاب فردی

Fundamentaneering – مهندسی بنیادهای تحول‌آفرین

ماهیت نقش:
غوطه‌وری عمیق در یک پدیده با صبر و تحمل زیاد، بدون توجه مستقیم به پاداش فوری. حفظ ارتباط با جامعه فکری تخصصی و پیشرو در حوزه مربوطه و به‌تدریج گسترش مرزهای امکان‌پذیر از طریق آزمایش‌های بنیادی و تولید دانش.

دغدغه‌ها:

درک و فهم؛ کسب دانش یا نتیجه‌گیری از پدیده‌ها

برتری؛ مقایسه مثبت با دیگران

کنجکاوی؛ جلوگیری از ناآگاهی

رفتارها / مهارت‌ها:

صبر و حوصله

گوش دادن مؤثر

توانایی ساختاربندی و سازماندهی

تلفیق و یکپارچه‌سازی دانش

قابل اعتماد بودن

هوش تحلیلی و کاوشگری

تحول در آموزش مهندسی و نحوه‌ی پرورش مهندسین آینده : تفاوت میان وضعیت فعلی و آینده

حالت فعلی – Technology Hub هاب فناوری:

•سیستمی مشابه ترافیک : دانش مهندسی به صورت خطی منتقل می‌شود

•تمرکز روی خط آموزشی، دانشجویان، برنامه‌های درسی، یک نقش مشخص، و رشته‌ها.

•یادگیری بیشتر از طریق اساتید و دانش شناختی.

•رقابت بین دانشگاه‌ها و جابجایی دانشجویان بین مراکز.

حالت آینده – Personology Arena آرنا :

•فضایی مشترک برای خودراهبردی و رشد شخصی در فناوری.

• تخنه تمرکز روی Technee(ریشه تکنیک) (دانشجو یا حرفه‌ای در هر سن از ۲۰ تا ۸۰ سال)، یادگیری مادام‌العمر و ایفای نقش‌های متعدد.

•تعامل با یک موضوع یا مبحث موقت، نه صرفاً رشته خاص.

•دانش به عنوان وسیله‌ای برای رشد شخصی و خودکاوی با هدف اجتماعی.

•کشف دانش، تعامل با انواع مختلف دانش، شبکه‌ای از هویت‌های منحصر به فرد و استفاده از مفهومی به نام Arena Harvesting برای بهره‌برداری از فرصت‌ها و محیط یادگیری.

جدول خلاصه عوامل زمینه‌ای برای آینده مهندسی از ده نیروی محرکه

نیروی محرک	دسته‌بندی	ایده اصلی (فاکتور خلاصه‌شده)
۱. چالش‌های فوری جامعه، دستورکار مهندسان را هدایت خواهد کرد	مسئولیت اخلاقی	حس فزاینده‌ای از مسئولیت فعال و غیرفعال در قبال تأثیرات اجتماعی، زیست‌محیطی و اخلاقی فناوری.
	فشار اجتماعی	تقاضای عمومی و چالش‌های جامعه (آب‌وهوا، انرژی، سلامت) در حال شکل‌دهی در قالب دستورکار علمی و مهندسی هستند.
	طراحی مبتنی بر ارزش	عدالت، پایداری و اثرات اجتماعی به مسئولیت‌هایی انتزاعی اما crucial برای مهندسان تبدیل می‌شوند.
۲. فرهنگ شایسته‌سالار مهندسی و آموزش به عنوان «مراسم گذر»	پویایی فرهنگی و اجتماعی	یک سیستم شایسته‌سالار، ظرفیت و استعداد را ارزشمند می‌داند و به طور بالقوه منجر به تقسیم‌بندی اجتماعی و نابرابری بین “داراها و ندارها” می‌شود.
	ساختار آموزشی	نظام آموزشی به عنوان یک فیلتر اعتباربخشی عمل می‌کند و بر برتری، گزینش و مدارک رسمی تمرکز دارد.
	سیلوهای سازمانی	ساختارهای جزیره‌ای در آموزش و شرکتها می‌توانند مانع نوآوری، همکاری و یادگیری مستمر شوند.
۳. علم دیگر تنها منبع حقیقت نیست	فرسایش مرجعیت	مرجعیت دانشمندان و متخصصان در برابر اطلاعات دموکراتیک‌شده و شک‌گرایی عمومی در حال کاهش است.
	اکوسیستم اطلاعات	عصر دیجیتال حباب‌های فیلتر، آبشارهای اطلاعات نادرست و رقابت برای جلب توجه را تقویت می‌کند و مفهوم حقیقت را مختل می‌کند.
	شکاف ارتباطی	دانشمندان و مهندسان اغلب فاقد مهارت یا انگیزه برای ارتباط مؤثر با عموم هستند که شکاف اعتماد را بدتر می‌کند.
۴. استعدادهای مهندسی بین کانون‌های شهری جدید در حرکت خواهند بود	جهانی‌سازی و تحرک	استعدادها به طور جهانی متحرک هستند که منجر به “جنگ برای استعداد”، چرخش مغزها و رقابت بین کانون‌های دانش جهانی می‌شود.
	تمرکز منطقه‌ای	دانشگاه‌ها در حال تخصصی‌تر شدن هستند و نقش‌های منطقه‌ای یا بین‌المللی متمایزی را ایفا می‌کنند (مانند کارشناسی منطقه‌ای، کارشناسی ارشد بین‌المللی).
	اکوسیستم‌های نوآوری	شهرها و مناطق به عنوان مراکز رشد و نوآوری عمل می‌کنند و برای جذب استعداد و سرمایه‌گذاری با یکدیگر رقابت می‌کنند.
	چالش‌های تضمین کیفیت	با گسترش ارائه‌دهندگان آموزش (به‌ویژه تجاری)، ارزیابی کیفیت و ارزش مدارک مختلف دشوار می‌شود.

۵. معنا بخشی به عنوان ستون فقرات رشد دیجیتال و آنالوگ	تحول آموزشی	نقش معلم از انتقال‌دهنده دانش به طراح فرآیند یادگیری و مربی تغییر می‌کند. یادگیری ترکیبی، کلاس معکوس و یادگیری مبتنی بر همتایان اهمیت بیشتری می‌یابند.
	توسعه مهارت‌ها	مهارت‌های کلیدی آینده شامل تفکر سیستمی، حل مسئله، خلاقیت، تفکر انتقادی و توانایی درک زمینه اجتماعی فناوری است.
	ماهیت یادگیری	یادگیری مؤثر نیاز به مجاورت فیزیکی، نمایش عملی، شکستن مسائل به بخش‌های کوچک و تعامل با اشیاء واقعی دارد.

۶. فناوری، ترس مردم از تغییرات تکنولوژیک را کاهش خواهد داد	رابطه انسان و فناوری	مرز بین انسان و فناوری در حال محو شدن است (فناوری داخلی، بیونیک). ما هرگز در رابطه با فناوری خودمختار نبوده‌ایم.
	ترس و پذیرش	ترس از فناوری جدید در تمام دوران وجود داشته است، اما پذیرش آن با درک سودمندی و مزایای آن شکل می‌گیرد. پیش‌بینی پیامدهای فناوری جدید دشوار است.
	دوگانگی فناوری	هر فناوری جدید هم مشکلات و هم راه‌حل‌هایی ایجاد می‌کند. فناوری هم یک قابلیت‌ساز و هم یک نیروی مختل‌کننده است.
۷. مهندس آینده مجذوب چیزها و همچنین انسان‌هایی است که با آنها سروکار دارند	هویت مهندس	ذات مهندس عشق به اشیاء و حل مسائل فنی است، اما مهندس آینده نیازمند مهارت‌های اجتماعی گسترده‌تر و درک جامعه است.
	پیچیدگی فزاینده	مهندسان با پدیده‌های پیچیده‌تری مانند شهرهای هوشمند، بازارهای مالی و سیستم‌های اجتماعی-فنی سروکار دارند.
	وابستگی متقابل	افراد و مهندسان به طور فزاینده‌ای به یکدیگر و به فناوری برای حفظ استانداردهای زندگی وابسته هستند.
۸. مردم دارای ذهنیت کارآفرینانه مادام‌العمر خواهند بود	یادگیری مادام‌العمر	به دلیل سرعت تغییرات، دوام دانش و مهارت‌ها کاهش می‌یابد و نیاز به یادگیری مستمر و توانایی بازآموزی را ضروری می‌سازد.
	اقتصاد کارآفرینانه	راه‌اندازی کسب‌وکار آسان‌تر شده است. نوآوری باز و مدل‌های کسب‌وکار جدید بر اساس مشتری‌مداری و شخصی‌سازی ظهور می‌یابند.
	تغییر ماهیت کار	بازار کار در حال قطبی شدن است، ماهیت کار غیرقابل پیش‌بینی است و افراد باید برای مشاغلی آماده شوند که هنوز وجود ندارند.
۹. همکاری بازتر، بین‌رشته‌ای و توسط سیستم‌های «جعبه سیاه» خواهد بود	هوش ماشینی و داده‌ها	ظهور هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و کلان‌داده‌ها، روش‌های حل مسئله و نوآوری را متحول می‌کند.
	مدل‌های باز	حرکت به سوم علم باز، نوآوری باز، داده‌های باز و مشارکت شهروندان در فرآیندهای علمی و حکمرانی.
	همگرایی و تیمی	مرزهای بین رشته‌ها، ملت‌ها و دانشگاه و صنعت در حال کمرنگ شدن است. حل مسائل پیچیده مستلزم کار در تیم‌های بین‌رشته‌ای است.
۱۰. «یادگیری» به معنای همگام ماندن با تحولات بزرگ بعدی خواهد بود	شخصی‌سازی و انعطاف‌پذیری	آموزش به سمت مدل‌های مبتنی بر تقاضا، یادگیری سفارشی‌شده و ارائه “تکه‌های” دانش (مانند دوره‌های آنلاین) حرکت می‌کند.
	تغییر نقش دانشجو	دانشجویان مستقل‌تر، منتقدتر و فرصت‌طلب شده‌اند و اغلب در ابزارهای فنی از مربیان خود پیشی می‌گیرند.

جمع بندی

در چشم‌انداز آموزش مهندسی ۲۰۳۵، مهندس آینده در نقش‌هایی فراتر از متخصص فنی ظاهر می‌شود که از هشت جنبه اصلی شکل می‌گیرد: از خلق فرصت‌های نوین و همکاری جمعی گرفته تا کنشگری فناورانه (انگجینیرینگ) و تحول‌آفرینی بنیادین (فاندمنتینیرینگ). این تحول در بستر ده نیروی محرکه کلان از جمله تمرکز بر چالش‌های اجتماعی، اهمیت یافتن معناسازی، ظهور ذهنیت کارآفرینانه مادام‌العمر و همکاری‌های بین‌رشته‌ای صورت می‌پذیرد. در این پارادایم جدید، موفقیت مهندس نه در تسلط فنی محض، بلکه در توانایی تلفیق خلاقیت، مسئولیت‌پذیری اجتماعی و توانایی هم‌راهی با تغییرات پرشتاب جامعه تعریف می‌شود.

منبع

Klaassen, Renate, et al. “Engineer of the Future–envisioning higher engineering education in 2035.” TU Delft (2019).